Rhizomania en sık görülen şeker pancarı hastalıklarından biridir. Bu hastalığa, Polymyxa betae Keskin mantarının sporları ile şeker pancarına bulaştırılan Pancar Nekrotik Sarı Damar Virüsü neden olur.
Özellikle, yan köklerde oluşan aşırı sakallanmalar nedeniyle kökler zarar görür ve bu durum şeker veriminde büyük kayıplara neden olur.
Yayılması
Hastalık ilk önce 1950 li yıllarda Kuzey İtalya’da gözlemlenmiş ve kısa sürede Avrupa ve Dünya’nın diğer bölgelerine yayılmıştır. Verdiği zararın büyüklüğü ve ilaçlı mücadele yönteminin bulunmaması, en fazla etkilenen bölgelerde şeker pancarı üretiminin durdurulmasının gerekli olabileceği korkularına zemin hazırlamaktadır. 1980'li yıların başlarında, Rhizomania'ya dayanıklı ilk çeşit piyasaya sunuldu: SES tarafından geliştirilen Rizor, bu hastalıktan etkilenen bölgelerde şeker pancarını kurtardı.
2008 yılında, Rhizomania’ya toleranslı çeşitler toleranslı olmayan çeşitlerin hektara şeker verimlerini yakaladı ve sonrasında birçok ülkede sadece Rhizomania’ya dayanıklı çeşitlerin ekimine başlandı. Rhizomania günümüzde şeker pancarı üretilen tüm ülkelerde görülmektedir. Avrupa’da, İskandinavya dahil hemen hemen tüm ülkeler bu hastalıktan etkilenmektedir.
Belirtiler
Rhizomania belirtileri tarlalarda genellikle yer yer görülür:
1. Yapraklarda
- Haziran ayından itibaren: Özellikle günün çok sıcak saatlerinde solma
- Yaz sonuna doğru: Açık yeşil yapraklar
- Yaprak ayaları dar, yaprak sapları uzun ve dik
- Çok nadiren, yaprak damarlarında sarama ve kuruma
- Kökün alt kısmında daralma
- Kökte sakallanma
- İletim borularında kahverengileşme
- Yan köklerin oluşumu
2. Köklerde (Yetişme dönemi sonunda)
- Kökün alt kısmında daralma
- Kökte sakallanma
- İletim borularında kahverengileşme
- Yan köklerin oluşumu
Rhizomania, Çeşidin hassasiyetine, toprakta bulunan bulaşıklık durumuna, virüs tipine, iklim koşullarına (Sıcaklık ve rutubetli bir iklim hastalığı teşvik eder) ve enfeksiyon dönemine bağlı olarak; Şeker Varlığında azalma, pancar verimi kaybı, yüksek toprak firesi ve teknolojik kalitede azalma gibi nedenlerle ciddi zararlara neden olabilir.
Mücadele
Şu anda, Rhizomania’ya karşı kimyasal ilaçlarla mücadele yöntemi yoktur. Tek etkili mücadele yöntemi dayanıklı çeşitlerin ekilmesidir. Yeterli toprak drenajı, toprak yapısının iyileştirilmesi, aşırı sulamadan ve toprak taşınmasından kaçınılması da önerilmektedir.
