Rhizomanie is een van de meest voorkomende suikerbietenziekten. Ze wordt veroorzaakt door het Beet necrotic yellow vein virus, dat op suikerbieten wordt overgedragen door een parasiet op de wortelharen (Polymyxa betae).
Het veroorzaakt een chaotische woekering - een abnormale en oncontroleerbare groei - van wortelharen ten koste van de biet, wat kan leiden tot grote verliezen in suikeropbrengst.
Wat zijn de symptomen van rhizomanie bij suikerbieten?
Rhizomanie verschijnt vaak in vlekken over het veld.
Loofsymptomen van rhizomanie bij suikerbieten:
- Vanaf juni: verwelking, vooral tijdens de heetste uren van de dag
- Tegen het einde van de zomer: lichtgroen blad
- Nieuwe bladeren zijn smal, met lange, rechtopstaande bladstelen
- Heel soms: vergeling en necrose van de bladnerven
Wortelverschijnselen van rhizomanie bij suikerbieten (tegen het einde van het groeiseizoen):
- Vernauwing van het onderste deel van de wortel
- Ontwikkeling van dichte, donkere wortelharen ten koste van de biet
- Bruinkleuring en necrose van de vaatringen in de
- Soms: ontwikkeling van loodrechte zijwortels
Afhankelijk van de gevoeligheid van de variëteit, de hoeveelheid inoculum in de grond, de virusstam, de klimaatomstandigheden (de ziekte wordt bevorderd door warm, vochtig weer) en het moment van infectie, kan rhizomanie zeer ernstige schade veroorzaken, waaronder een verlaagd suikergehalte, opbrengstverlies, verhoogde tarra in de grond en verminderde winbaarheid.
Af en toe kunnen individuele symptomatische planten met fluorescerend geel blad gespot worden in een veld met asymptomatische rhizomanieresistente planten. Deze worden 'blinkers' genoemd.
Rhizomanie, een wijdverspreide ziekte
Rhizomanie werd voor het eerst waargenomen in de jaren 1950 in Noord-Italië. Het verspreidde zich snel over Europa en uiteindelijk over de hele wereld. De ernst van de schade en het gebrek aan bestrijdingsmethoden leidden tot de vrees dat de suikerbietenteelt in de ergst getroffen regio's opgegeven zou moeten worden.
In het begin van de jaren 1980 werd de eerste rhizomanieresistente variëteit geïntroduceerd door SES: RIZOR. Dit ras hielp de suikerbietproductie in getroffen gebieden te redden.
Tegen 2008 hadden rhizomanietolerante variëteiten hun suikeropbrengst (ton/ha) ingehaald ten opzichte van niet-tolerante variëteiten. Als gevolg daarvan zaaien veel landen nu alleen nog rhizomanietolerante variëteiten. Tegenwoordig komt rhizomanie wereldwijd voor. In Europa worden bijna alle regio's waar suikerbieten worden geteeld, getroffen.
Hoe kan rhizomanie onder controle worden gehouden?
Momenteel is er geen chemische behandeling voor rhizomanie. De enige effectieve manier om de ziekte te beheersen is het telen van suikerbietenvariëteiten die resistent zijn tegen de ziekte. Het is ook raadzaam om goede agronomische praktijken toe te passen, zoals:
- Goede drainage
- Een goede bodemstructuur behouden
- Minimale irrigatie
- Onnodige bodembeweging vermijden
- ...
